8. Verantwoording werkwijze Commissie Herziening

door | mei 22, 2022 | Geloven en werken

Tijdens de Algemene Vergadering 2006 met als thema ‘Vitalisering van ons Genootschap’ werd als een van de vernieuwende projecten geopperd een commissie in te stellen om het ons dierbare boekje Leven uit het Innerlijk Licht te actualiseren. Het boekje stamt immers uit de jaren dertig van de vorige eeuw; het was gebaseerd op de toenmalige versie van Quaker Faith and Practice en samengesteld door onze Vriend Rob Limburg.

Door de meeste Jaarvergaderingen worden hun versies van Quaker Faith and Practice eenmaal in één generatie geactualiseerd en opnieuw uitgegeven. Dus wat de Nederlandse Jaarvergadering betreft werd het tijd!

De toen ingestelde commissie kwam in de loop van inleidende gesprekken tot het inzicht, dat het bij dit karwei niet zozeer zou moeten gaan om het moderniseren van de teksten uit Leven of over het ‘hertalen’ van levensbeschrijvingen van Vrienden of uitspraken c.q. Minuten van (doorgaans de Britse) Jaarvergadering. Het leek de commissie vooral belangrijk om ook te putten uit de geschiedenis en de uitspraken van onze eigen (eerste en tweede) Nederlandse Jaarvergadering.

Daarom werd er niet voor gekozen om de inhoudsopgave van de nieuwe versie die van Leven te laten volgen, maar veeleer om de thema’s die daarin aan de orde komen op een eigentijdse manier te bespreken. En dus ook niet alle thema’s – zo hebben we gemeend niet uitdrukkelijk iets te moeten zeggen over bijvoorbeeld ‘gokken’ of ‘alcohol’, waarover vroegere Vrienden uitgesproken opvattingen hadden. Bovendien werd besloten eigentijdse thema’s als ‘duurzaamheid’ toe te voegen; zie de inhoudsopgave.

We stelden ons ten doel om – in de woorden van onze Vriend Tjeerd Dibbits – een ‘hedendaags Quaker devotieboekje’ samen te stellen om de bezinning en reflectie op ons dierbare erfgoed te bevorderen in eigen kring, persoonlijk en gezamenlijk, tijdens onze Stille Samenkomsten en in gespreksgroepen.

Een aantal teksten hebben we tussentijds voorgelegd aan een kleine groep ‘meelezende Vrienden’, verspreid over de verschillende Maandvergaderingen en leeftijdsgroepen. Dat heeft ons geholpen bij het kiezen van een woordgebruik en toonzetting van onze teksten die als eigentijds werd ervaren.

Wat betreft de levensbeschrijvingen van Vrienden in het boek hebben we ervoor gekozen met name die Vrienden erin op te nemen die een wezenlijke rol bij het ontstaan van de Quakers hebben gespeeld én die Vrienden die een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de Nederlandse Jaarvergadering hebben gespeeld. We hebben ons echter beperkt tot Vrienden die al overleden zijn. De huidige generatie Vrienden laten we dus bewust over aan (herziening door) een volgende generatie!

We hebben lang met elkaar gesproken of er wel of geen afbeeldingen van Vrienden bij die levensbeschrijvingen zouden moeten worden opgenomen. Uiteindelijk hebben we daarvan afgezien. Wat illustraties betreft heb we – ter verluchtiging – gekozen voor een aantal sobere , maar treffende pentekeningen .

We hebben zelfs geput uit een oud zeventiende-eeuws boek De Oude Waarheyd Ontdekt (1684) waarin vele (zend)brieven van de eerste Britse Vrienden in het Nederlands zijn vertaald.

We hebben uiteraard ook geschreven over de geschiedenis van de Quakers in het algemeen en de geschiedenis van de (eerste) Nederlandse Jaarvergadering in het bijzonder. Daarbij hebben we er echter voor gekozen om niet alle verschillende Quakerstromingen in de wereld te beschrijven. We beperken ons dus tot de in Europa meest gangbare Quaker traditie, die van de Stille Samenkomsten. Het boek is hier ook niet voor bedoeld, de geschiedenis van de verschillende splitsingen in de loop der tijd en de verspreiding van de Quakers wereldwijd komen ruimschoots aan de orde in andere boeken (bijvoorbeeld dat van Marianne IJspeert).

Wat de te bespreken thema’s betreft hebben we telkens gekozen voor een inleidende en toelichtende tekst, gevolgd door citaten van Vrienden en/of Jaarvergaderingen over het betrokken onderwerp. Net als in Quaker Faith and Practice zijn die citaten chronologisch gerangschikt. Zo kunnen we ook de ontwikkelingen in Quakerkring aan deze citaten aflezen.

We hebben ons veel moeite gegeven om over ieder van die thema’s vooral citaten van Nederlandse Vrienden en de Nederlandse Jaarvergadering bijeen te brengen. Daarvoor zijn onder meer alle jaargangen van De Vriendenkring en een voorloper daarvan doorgenomen!

Voorwaar een monnikenen nonnenwerk!
Wat de titel van het boek aangaat hebben we bewust gekozen voor aansluiting bij de internationale praktijk: Quaker Faith and Practice, Quaker Glauben und Wirken.

De titel Leven uit het Innerlijk Licht is in zekere zin namelijk problematisch. De vroege Vrienden spraken van ‘wandelen in het Licht’, ‘elkaar in het Licht houden’, dat wil zeggen dat zij het Licht (geassocieerd met Jezus – zie het Johannes-evangelie) terecht ervoeren als transcendent en niet als immanent. Het Licht woont niet in ons, maar omringt ons, als het ware. In beginsel hebben wij er in onze teksten dus voor gekozen te spreken over het Inwaartse Licht – net als onze Vriendin Dina van Dalfsen – dat van God uit tot ons komt en waar wij ja op mogen zeggen.

Uiteindelijk hebben we als titel voor ons boek gekozen Quaker Geloven en Werken. Dat zijn dus WERKWOORDEN. Er dient AAN geloof en VANUIT geloof GEWERKT te worden.

Net als dat bij andere Jaarvergaderingen gedaan wordt, hebben we hieraan de ondertitel ‘navolging van Jezus in de ervaring van de Nederlandse Jaarvergadering van het Religieus Genootschap der Vrienden (Quakers)’ toegevoegd.

Overigens komt in onze teksten zowel Jezus als Christus voor, alhoewel wij meestal bij voorkeur over ‘Jezus’ spreken in plaats van de met dogmatiek samenhangende aanduiding ‘Christus’.

We hebben trouwens tevens dankbaar gebruik gemaakt van o.m. Quaker Faith and Practice van de Australische, Britse, Duitse, Franse, Ierse, Nieuw-Zeelandse, Zuidelijk Afrikaanse en Zwitserse Jaarvergaderingen.

Het is bijna niet te GELOVEN, maar na tien jaar van intensief en hard WERKEN en meestal eens in de veertien dagen bijeenkomend in het Quakercentrum te Amsterdam voor boeiende en diepe gesprekken – dus na veel schuren en schaven – bood de Commissie in 2016 de Algemene Vergadering een werkdocument aan getiteld: Quaker Geloven en Werken.
Voorgesteld werd eerst eens twee jaar lang dit werkdocument te gebruiken in onze kring om de bezinning en de reflectie op ons dierbare erfgoed te bevorderen, zowel persoonlijk als gemeenschappelijk, bijvoorbeeld in onze Stille Samenkomsten en gespreksgroepen. De uitnodiging was om daarna op ervaring gebaseerde opmerkingen, voorstellen voor aanvulling of verbetering in te sturen.
Zowel individuele Vrienden, als Maandvergaderingen hebben inmiddels dergelijke voorstellen aan de Commissie – die in de tussentijd de naam kreeg Commissie Quaker Geloven en Werken – gestuurd. Deze zijn in de afgelopen periode verwerkt in een nieuwe versie van het boek (2019).

Tijdens de Algemene Vergadering van 2019 werd volgende besluitminuut aangenomen:

AV 19 / 11 – Quaker Geloven en Werken

We hebben de afgelopen jaren een werkdocument Quaker Geloven en Werken tot onze beschikking gehad. Het komen tot een eerste publicatie van dit document, die gedragen wordt door onze Nederlandse Jaarvergadering is Sisyphus arbeid: “het betere is altijd vijand van het goede”, beseffen wij.

Het werkdocument, dat wij nu een aantal jaren ter evaluatie gebruiken, heeft een verscheidenheid aan reacties en emoties opgeleverd. De commissie heeft zich vorig jaar tot taak gesteld op basis hiervan dit jaar een versie klaar te hebben om te laten drukken.
Er komt een totaal andere (3e) versie van het werkdocument – wij hopen dat dit voor het eind van dit jaar overgaat in een levend document: gepubliceerd als gedrukte versie en op onze website.

Wij willen de gedrukte versie graag beschouwen als een momentopname van dit levend document. Uit de levende versie zal dan op het juiste moment weer een geheel herziene versie gedrukt worden.

COMMISSIE QUAKER GELOVEN EN WERKEN Tjeerd Dibbits (tot 2015)
Pieter Ketner (tot 2013)
Willem Furnée (tot 2015)

Thea Droog (eindredactie) Kees Nieuwerth (eindredactie)

3.4 Getuigenissen

door | mrt 27, 2022 | Geen categorie

Johannes vertelt in zijn evangelie ( Johannes 1:9) dat hijzelf er was om te getuigen van: “het ware licht dat ieder mens verlicht en dat naar de wereld kwam”. Quakers verstaan hieronder dat er “iets van Gods licht”, of anders gezegd: “dat van God” is in ieder mens. Dit verstaan van de wijze waarop God werkt in het leven van mensen, heeft bij de Vrienden geleid tot de inzichten dat iedereen gelijk is voor God, dat we anderen lief horen te hebben als onszelf, dat we op een eenvoudige en duurzame wijze dienen te leven, opdat anderen eenvoudigweg kúnnen leven, dat we de natuurlijke hulpbronnen van onze planeet eerlijker gaan delen en dat we zullen bouwen aan de vrede in onze wereld.

Deze innerlijke leiding, dit inzicht, wordt door Quakers aangeduid als ‘getuigenis’. Er zijn getuigenissen waarnaar Vrienden proberen te leven. De ene Vriend legt meer nadruk op een bepaald getuigenis en een andere weer op een ander getuigenis. Deze getuigenissen hebben in de loop der tijd verschillende prioriteiten en andere bewoordingen gekregen, mede vanwege de maatschappelijke actualiteit. En ook nu is het ene getuigenis wezenlijker voor de één, waar een ander vooral leeft naar een ander, maar ze grijpen in elkaar en zijn aan elkaar verwant omdat ze allemaal voortkomen uit dezelfde innerlijke leiding.

Enkele voorbeelden van Quakergetuigenissen zijn: integriteit, vrede en geweldloosheid, eenvoud van leven, gelijkwaardigheid van allen, het vermijden van gokken, het weigeren de eed af te leggen, verzet tegen de doodstraf, het bevorderen van sociale en economische rechtvaardigheid en een eerlijk delen van de natuurlijke hulpbronnen.

Hierna worden enkele van deze getuigenissen iets meer in detail besproken.

Vrede:

Quakers geloven dat oorlog niet in overeenstemming is met dat wat Jezus ons leert: “Heb je vijanden lief, wees goed voor wie jullie haten” (Lucas 6:27). De eerste Quakers probeerden de wortels van conflicten en oorlog te ontdekken en te handelen in een geest die alle aanleiding tot gewapende conflicten en oorlogvoering wegneemt. Het Vredesgetuigenis
is altijd een bron van inspiratie geweest voor de Vrienden door de eeuwen heen, want het wijst een weg naar een manier van leven die goede relaties tussen alle mensen, ja zelfs alle schepselen, insluit. Als religieuze gemeenschap hebben wij ons gezamenlijke getuigenis tegen oorlog en geweld gedurende onze hele geschiedenis altijd gehandhaafd. Zo hebben Quakers veel gedaan om het verbieden van de inzet van landmijnen en kindsoldaten op de internationale agenda te krijgen.

Voor veel Quakers is dit vredesgetuigenis een van de meest fundamentele Quaker-getuigenissen. Zij zijn zich er van bewust dat het vredesgetuigenis een zware verantwoordelijkheid met zich meebrengt, omdat ook de keuze voor geweldloosheid geen schone handen belooft.

Voor sommigen echter, vooral wanneer zij in situaties leven waarin zij dagelijks geconfronteerd worden met onderdrukking, onrechtvaardigheid en geweld, kan het een moeilijk getuigenis zijn, een ideaal zwaar om naar te leven. Dit is bijvoorbeeld het geval voor Quakers in een aantal Afrikaanse landen. Toch worden Vrienden ook in dergelijke omstandigheden geroepen om voort te gaan op de weg van het vredesgetuigenis.

En die weg houdt in: de kant van de slachtoffers kiezen en tegelijkertijd ‘dat van God’ in de daders blijven zien.

Eenvoud:

De Vrienden hebben elkaar altijd aangemoedigd om zo eenvoudig mogelijk te leven. De eerste Quakers geloofden dat de verleidingen van luxe en zelfingenomenheid de geestelijke ontwikkeling van een persoon in de weg konden staan, reden waarom zij zich inspanden om zich op een eenvoudige wijze te kleden en uit te drukken en waarom zij waar- schuwden tegen het aangaan van schulden. Dit getuigenis van ‘eenvoudig leven’ laat zich nu goed combineren met de oproep tot ‘duurzaam leven’, die tot doel heeft de Schepping zorgvuldig te beheren en te bewaren. Vrienden verzetten zich ook tegen ongeremde eco- nomische groei, in een samenleving die steeds meer materialistisch en egoïstisch wordt, waardoor mensen verleid worden steeds meer aan te schaffen.

Gelijkwaardigheid van allen:

Quakers geloven in ‘dat van God in iedereen’: dat alle mensen gelijk zijn voor God, onge- acht geslacht, ras of leeftijd. Zo konden bijvoorbeeld vanaf de eerste Quaker-samenkom- sten mannen, vrouwen en kinderen getuigen.
Het getuigenis van gelijkwaardigheid heeft Vrienden er steeds toe aangezet om te strijden voor verandering in volgens hen onrechtvaardige situaties. Onderwerpen waarvoor zij zich ingezet hebben én nog steeds inzetten: hervorming van het gevangeniswezen, de afschaffing van de doodstraf, de beweging tegen de slavernij, sociale woningbouw, vredes- werk, overheidsbeleid inzake immigratie en kinderbescherming.

Armoede, onrechtvaardigheid en uitsluiting zijn vaak de diepere oorzaken voor geweld- dadige conflicten en oorlog binnen en tussen staten. Dit is waar het getuigenis van de gelijkwaardigheid samenkomt met het vredesgetuigenis en dat van eenvoudig en duurzaam leven.
Dit brengt ons dichter bij de ervaring van de vroege Vrienden die geen scherpe grenzen trokken tussen de verschillende Quakergetuigenissen, maar deze zagen als één samenhan- gende uiting in de geest van Jezus en voor wie geloven en handelen altijd één waren.

Deze Algemene Vergadering herbevestigt zijn sterke bezwaren tegen het afleggen van de eed in gerechtshoven en bij andere gelegenheden, niet alleen omdat het zweren van een eed verboden is door Jezus Christus, maar ook omdat het een dubbele standaard van waarheid inhoudt. Het veronderstelt stilzwijgend dat een persoon niet gehouden is de waarheid te spreken, tenzij hij onder ede verklaart.

Australia General Meeting, 1929.

Waar onze wil en onze begeerten nog altijd het hoogste woord willen hebben, kan Gods wil in ons en door ons niet geschieden.
Rob Limburg, 1937.

Het is belangrijk te erkennen dat angst en agressie twee factoren zijn, waar ieder in eigen leven onder lijdt.
Door nog meer stilte tot een onderdeel van ons leven te maken, nog meer ons open te stellen voor het Innerlijk Licht, zal een deel van die angst en agressie kunnen worden overwonnen en omgezet worden in vrede in jezelf.

Zendbrief Nederlandse Jaarvergadering, 1977

Quakerisme zonder daden is ondenkbaar. Maar zonder onze mystieke Godservaring is het evenzeer ondenkbaar. We kunnen het in twee woorden samenvatten: “praktische mystiek”. Laten we daarmee verder gaan.
Anton Kalff, 1988

De materiële welvaart die wij verworven hebben heeft ons niet gelukkiger gemaakt en tegelij- kertijd realiseren wij ons dat het een geweldige luxe is dat wij zo sceptisch over onze welvaart kunnen doen.
Het leven van Jezus was een leven zonder zelfbeveiliging. Maar dan kunnen wij de dingen ook niet laten voor wat ze zijn. Wie voor deze God kiest, omdat Hij voor de mens gekozen heeft, kiest daarmee wat deze God hoog zit. Het gevecht tegen uitbuiting en lijden, tegen geweld en zinloze mensvernietiging, tegen hopeloosheid en berusting, tegen hoogmoed en zelfzucht. Geloven brengt onvermijdelijk met zich mee dat wij stap voor stap onze fundamentele keuze proberen te vertalen in ons handelen. Ondanks ons falen en in al zijn betrekkelijkheid kan ons leven een plek worden waar de hoop gestalte krijgt.

Maria van Everdingen, 1989

Terug naar inhoudsopgave

<== Vorige:3.3 – Inkeer en gebed
Volgende: 3.5 – Wat Quakers verstaan onder een roeping (‘concern’) ==>

1. Voorwoord

door | mrt 19, 2022 | Geloven en werken

Het Religieus Genootschap der Vrienden (Quakers) noemt zich zo naar de woorden van Jezus, die tegen zijn volgelingen zegt: “Jullie zijn mijn Vrienden, als je doet wat ik je geleerd heb” ( Joh. 15). Geloof uit zich in getuigenissen én handelingen. Aan de vruchten kent men de boom.
In de loop der jaren hebben Quakers getuigenissen, uitspraken en citaten over hun ge- loofsovertuiging verzameld in een bloemlezing die in het Engels Quaker Faith and Practice – Book of Christian Discipline genoemd wordt. Dit boek is bedoeld ter in-spiratie en geeft inzicht in de houding van Quakers ten opzichte van allerlei geloofs-vragen en ethische vraagstukken. Het verscheen voor het eerst als manuscript in 1738 en vond zijn oorsprong in de zogeheten Raadgevingen en Vragen (zie blz.151). De eerste gedrukte versie werd gepubliceerd in 1783. In de loop der tijd werden steeds weer nieuwe versies ontwikkeld. De meeste Quakergroepen herzien zo’n verzameling uitspraken eenmaal in een generatie – eens in de dertig jaar – om deze te actualiseren.
In Nederland publiceerden de Quakers een vertaling van het Britse Quaker Faith and Practice. Dit gebeurde voor de eerst keer in 1828. [1] Deze vertaling greep terug op de toen bestaande versie van Quaker Faith and Practice. In 1952 werd opnieuw een vertaling ge- maakt door Vriend Rob Limburg. Het boek kreeg als titel mee: Leven uit het Innerlijk Licht – getuigenissen van Quakers. Het is jarenlang een inspirerend boekwerk geweest binnen en buiten de kring van de Nederlandse Quakers. In 2006 besloot de Algemene Vergadering van het Religieus Genootschap der Vrienden in Nederland dat dit boekwerk aan herziening toe was. De Algemene Vergadering besloot een Commissie Herziening in het leven te roepen die dit werk vervolgens ter hand nam. Er is inmiddels meer dan twaalf jaar aan gewerkt.
Als titel voor het nieuwe boek werd gekozen: Quaker Geloven en Werken.
Er werd dus niet gekozen voor de zelfstandige naamwoorden ‘het geloof ‘en ‘het werk’ van de Quakers, maar voor de werkwoorden ‘geloven’ en ‘werken’! Besloten werd verder om het eerdere boekje niet integraal te herschrijven en actualiseren, maar de houding
van de Quakers tegenover de daarin besproken thema’s op een hedendaagse manier te verwoorden. Daarbij zijn telkens citaten van met name Nederlandse Quakers gevoegd ter illustratie. Daarvoor zijn alle door de Quakers in Nederland uitgegeven maandbladen van- af de dertiger jaren van de vorige eeuw als bronnen gebruikt. Waar bruikbare Nederlandse citaten ontbraken werd gebruik gemaakt van relevante citaten van Quakers uit andere landen. De citaten werden chronologisch gerangschikt waardoor ook de ontwikkeling in bezinning op de besproken thema’s zichtbaar werd.
Een korte geschiedenis van het Genootschap en een aantal levensbeschrijvingen van be- kende Vrienden in de geschiedenis van de Quakers werden ook in het boek opgenomen. Wij hopen dat dit aan de tijd aangepaste boek over geloven en werken van Quakers – evenals zijn voorganger – weer vele jaren een bron van inspiratie kan zijn en tot herken- ning zal leiden.
Daarbij blijft de leidraad van de zeventiende-eeuwse Vrienden essentieel:

Geliefde Vrienden,
Wij leggen jullie deze dingen niet op als een regel waarnaar je moet leven, maar opdat allen leiding mogen ontvangen naar de mate van het Licht, dat zuiver en heilig is, opdat, doordat je blijft en wandelt in het Licht, deze dingen mogen worden vervuld in de Geest en niet naar de letter, want de letter doodt, maar de Geest maakt levend.
Slotopmerking in een zendbrief van Vrienden in Balby, 1656, QF&P 1.01

Terug naar inhoudsopgave
Volgende Korte geschiedenis van het genootschap ==>

Bibliotheek Amsterdam

door | jul 12, 2022 | Geen categorie

De bibliotheek van de Amsterdamse Maandvergadering bevindt zich in het Quaker centrum op de Vossiusstraat 20. Bezoekers van de stille bijeenkomst nemen daar na afloop graag een kijkje en lenen soms een boek. AuteurTitelUitgever Aalders, C.Onze Vader: over het...