Tijdens de Algemene Vergadering 2006 met als thema ‘Vitalisering van ons Genootschap’ werd als een van de vernieuwende projecten geopperd een commissie in te stellen om het ons dierbare boekje Leven uit het Innerlijk Licht te actualiseren. Het boekje stamt immers uit de jaren dertig van de vorige eeuw; het was gebaseerd op de toenmalige versie van Quaker Faith and Practice en samengesteld door onze Vriend Rob Limburg.
Door de meeste Jaarvergaderingen worden hun versies van Quaker Faith and Practice eenmaal in één generatie geactualiseerd en opnieuw uitgegeven. Dus wat de Nederlandse Jaarvergadering betreft werd het tijd!
De toen ingestelde commissie kwam in de loop van inleidende gesprekken tot het inzicht, dat het bij dit karwei niet zozeer zou moeten gaan om het moderniseren van de teksten uit Leven of over het ‘hertalen’ van levensbeschrijvingen van Vrienden of uitspraken c.q. Minuten van (doorgaans de Britse) Jaarvergadering. Het leek de commissie vooral belangrijk om ook te putten uit de geschiedenis en de uitspraken van onze eigen (eerste en tweede) Nederlandse Jaarvergadering.
Daarom werd er niet voor gekozen om de inhoudsopgave van de nieuwe versie die van Leven te laten volgen, maar veeleer om de thema’s die daarin aan de orde komen op een eigentijdse manier te bespreken. En dus ook niet alle thema’s – zo hebben we gemeend niet uitdrukkelijk iets te moeten zeggen over bijvoorbeeld ‘gokken’ of ‘alcohol’, waarover vroegere Vrienden uitgesproken opvattingen hadden. Bovendien werd besloten eigentijdse thema’s als ‘duurzaamheid’ toe te voegen; zie de inhoudsopgave.
We stelden ons ten doel om – in de woorden van onze Vriend Tjeerd Dibbits – een ‘hedendaags Quaker devotieboekje’ samen te stellen om de bezinning en reflectie op ons dierbare erfgoed te bevorderen in eigen kring, persoonlijk en gezamenlijk, tijdens onze Stille Samenkomsten en in gespreksgroepen.
Een aantal teksten hebben we tussentijds voorgelegd aan een kleine groep ‘meelezende Vrienden’, verspreid over de verschillende Maandvergaderingen en leeftijdsgroepen. Dat heeft ons geholpen bij het kiezen van een woordgebruik en toonzetting van onze teksten die als eigentijds werd ervaren.
Wat betreft de levensbeschrijvingen van Vrienden in het boek hebben we ervoor gekozen met name die Vrienden erin op te nemen die een wezenlijke rol bij het ontstaan van de Quakers hebben gespeeld én die Vrienden die een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de Nederlandse Jaarvergadering hebben gespeeld. We hebben ons echter beperkt tot Vrienden die al overleden zijn. De huidige generatie Vrienden laten we dus bewust over aan (herziening door) een volgende generatie!
We hebben lang met elkaar gesproken of er wel of geen afbeeldingen van Vrienden bij die levensbeschrijvingen zouden moeten worden opgenomen. Uiteindelijk hebben we daarvan afgezien. Wat illustraties betreft heb we – ter verluchtiging – gekozen voor een aantal sobere , maar treffende pentekeningen .
We hebben zelfs geput uit een oud zeventiende-eeuws boek De Oude Waarheyd Ontdekt (1684) waarin vele (zend)brieven van de eerste Britse Vrienden in het Nederlands zijn vertaald.
We hebben uiteraard ook geschreven over de geschiedenis van de Quakers in het algemeen en de geschiedenis van de (eerste) Nederlandse Jaarvergadering in het bijzonder. Daarbij hebben we er echter voor gekozen om niet alle verschillende Quakerstromingen in de wereld te beschrijven. We beperken ons dus tot de in Europa meest gangbare Quaker traditie, die van de Stille Samenkomsten. Het boek is hier ook niet voor bedoeld, de geschiedenis van de verschillende splitsingen in de loop der tijd en de verspreiding van de Quakers wereldwijd komen ruimschoots aan de orde in andere boeken (bijvoorbeeld dat van Marianne IJspeert).
Wat de te bespreken thema’s betreft hebben we telkens gekozen voor een inleidende en toelichtende tekst, gevolgd door citaten van Vrienden en/of Jaarvergaderingen over het betrokken onderwerp. Net als in Quaker Faith and Practice zijn die citaten chronologisch gerangschikt. Zo kunnen we ook de ontwikkelingen in Quakerkring aan deze citaten aflezen.
We hebben ons veel moeite gegeven om over ieder van die thema’s vooral citaten van Nederlandse Vrienden en de Nederlandse Jaarvergadering bijeen te brengen. Daarvoor zijn onder meer alle jaargangen van De Vriendenkring en een voorloper daarvan doorgenomen!
Voorwaar een monnikenen nonnenwerk!
Wat de titel van het boek aangaat hebben we bewust gekozen voor aansluiting bij de internationale praktijk: Quaker Faith and Practice, Quaker Glauben und Wirken.
De titel Leven uit het Innerlijk Licht is in zekere zin namelijk problematisch. De vroege Vrienden spraken van ‘wandelen in het Licht’, ‘elkaar in het Licht houden’, dat wil zeggen dat zij het Licht (geassocieerd met Jezus – zie het Johannes-evangelie) terecht ervoeren als transcendent en niet als immanent. Het Licht woont niet in ons, maar omringt ons, als het ware. In beginsel hebben wij er in onze teksten dus voor gekozen te spreken over het Inwaartse Licht – net als onze Vriendin Dina van Dalfsen – dat van God uit tot ons komt en waar wij ja op mogen zeggen.
Uiteindelijk hebben we als titel voor ons boek gekozen Quaker Geloven en Werken. Dat zijn dus WERKWOORDEN. Er dient AAN geloof en VANUIT geloof GEWERKT te worden.
Net als dat bij andere Jaarvergaderingen gedaan wordt, hebben we hieraan de ondertitel ‘navolging van Jezus in de ervaring van de Nederlandse Jaarvergadering van het Religieus Genootschap der Vrienden (Quakers)’ toegevoegd.
Overigens komt in onze teksten zowel Jezus als Christus voor, alhoewel wij meestal bij voorkeur over ‘Jezus’ spreken in plaats van de met dogmatiek samenhangende aanduiding ‘Christus’.
We hebben trouwens tevens dankbaar gebruik gemaakt van o.m. Quaker Faith and Practice van de Australische, Britse, Duitse, Franse, Ierse, Nieuw-Zeelandse, Zuidelijk Afrikaanse en Zwitserse Jaarvergaderingen.
Het is bijna niet te GELOVEN, maar na tien jaar van intensief en hard WERKEN en meestal eens in de veertien dagen bijeenkomend in het Quakercentrum te Amsterdam voor boeiende en diepe gesprekken – dus na veel schuren en schaven – bood de Commissie in 2016 de Algemene Vergadering een werkdocument aan getiteld: Quaker Geloven en Werken.
Voorgesteld werd eerst eens twee jaar lang dit werkdocument te gebruiken in onze kring om de bezinning en de reflectie op ons dierbare erfgoed te bevorderen, zowel persoonlijk als gemeenschappelijk, bijvoorbeeld in onze Stille Samenkomsten en gespreksgroepen. De uitnodiging was om daarna op ervaring gebaseerde opmerkingen, voorstellen voor aanvulling of verbetering in te sturen.
Zowel individuele Vrienden, als Maandvergaderingen hebben inmiddels dergelijke voorstellen aan de Commissie – die in de tussentijd de naam kreeg Commissie Quaker Geloven en Werken – gestuurd. Deze zijn in de afgelopen periode verwerkt in een nieuwe versie van het boek (2019).
Tijdens de Algemene Vergadering van 2019 werd volgende besluitminuut aangenomen:
AV 19 / 11 – Quaker Geloven en Werken
We hebben de afgelopen jaren een werkdocument Quaker Geloven en Werken tot onze beschikking gehad. Het komen tot een eerste publicatie van dit document, die gedragen wordt door onze Nederlandse Jaarvergadering is Sisyphus arbeid: “het betere is altijd vijand van het goede”, beseffen wij.
Het werkdocument, dat wij nu een aantal jaren ter evaluatie gebruiken, heeft een verscheidenheid aan reacties en emoties opgeleverd. De commissie heeft zich vorig jaar tot taak gesteld op basis hiervan dit jaar een versie klaar te hebben om te laten drukken.
Er komt een totaal andere (3e) versie van het werkdocument – wij hopen dat dit voor het eind van dit jaar overgaat in een levend document: gepubliceerd als gedrukte versie en op onze website.
Wij willen de gedrukte versie graag beschouwen als een momentopname van dit levend document. Uit de levende versie zal dan op het juiste moment weer een geheel herziene versie gedrukt worden.
COMMISSIE QUAKER GELOVEN EN WERKEN Tjeerd Dibbits (tot 2015)
Pieter Ketner (tot 2013)
Willem Furnée (tot 2015)
Thea Droog (eindredactie) Kees Nieuwerth (eindredactie)
