Quakers zijn overal ter wereld te vinden, maar vooral in Groot-Brittannië, de Verenigde Staten van Amerika, Kenia en Bolivia.
Sinds 1656 zijn er Quakers in Nederland. Na een onderbreking werd in 1931 weer een zelfstan- dige Nederlandse tak van de Quakers opgericht. Kijk op de pagina Samenkomsten voor informatie over alle samenkomsten in Nederland.
In een Samenkomst ter Verheldering wordt vanuit de Stilte een zorg, een roeping, of een levensvraag waarmee een Vriend worstelt “in het Licht gehouden”. Zo’n samenkomst
is gericht op gezamenlijke gewaarwording, of onderscheiding (‘discernment’) van het probleem om samen helderheid te krijgen over de weg die hij/zij zou kunnen gaan. Ook in conflictsituaties wordt soms een Samenkomst ter Verheldering gehouden. Van oorsprong werd deze procedure gebruikt voor het toetsen van een roeping.
Vanaf het allereerste begin van onze gesprekken was er een sterk gevoel dat het ‘klopte’, dat het ‘juist was’, wat we bespraken. De ideeën vloeiden vrijelijk, en hoewel we het op dat moment ons niet realiseerden, zouden we nu zeggen dat we duidelijk geleid werden in ons werk.
Barry en Jill Wisher, over het ontstaan in 1978 van de Quaker Peace Action Caravan.
Helderheid verkrijgen over een roeping is een bijzondere oefening in onderscheiding. Het is een proces dat begint met aanzienlijke persoonlijke reflectie en het stellen van een aantal stevige vragen. Is dit een verlangen dat iemand anders iets gaat doen, of is het echt een roeping om zelf in actie te komen? Komt het werkelijk van God?
QF&P, 1999, 13.05.
Een Samenkomst ter Verheldering kan een middel zijn om tot begrijpen te komen, en verandering te helpen bewerken.
Geoffrey Durham, Being a Quaker, a Guide for Newcomers. Oxford 2011.
<– Vorige: 6.1 Samenkomst voor Zaken
Volgende:6.3 Gesprek vanuit de stilte –>
De Samenkomst voor Zaken wordt gehouden in dezelfde geest als de Stille Samenkomst. In deze samenkomst worden de zaken die van gemeenschappelijk belang zijn voor de plaatselijke groep (Maandvergadering) behandeld. Het belangrijkste kenmerk van deze vorm van samenkomst is dat de Vrienden bijeenkomen om in onderlinge verbondenheid te zoeken naar de leiding van de Geest bij het nemen van besluiten. Het gaat dus niet om het zoeken van consensus, maar om het gezamenlijk gevoelen naar een besluit geleid te zijn.
Net als bij de Stille Samenkomst geldt ook hier dat men naar een Samenkomst voor Zaken komt, voorbereid ‘met hart en hoofd’, want zo kunnen de aanwezige Vrienden zich concentreren op de onderwerpen op de agenda en bijdragen leveren die de groep helpen wegen vooruit te vinden.
De samenkomst wordt bijeengeroepen en ondersteund door de Schrijver, een van de weinige functies binnen het Genootschap. De Schrijver draagt verantwoordelijkheid voor het opstellen van de agenda, zodat de leden weten om welke aangelegenheden het gaat. Maar het is de verantwoordelijkheid van alle leden om aan de besluitvorming goed geïnformeerd deel te nemen, hetgeen overigens niet inhoudt dat hun besluit al van tevoren vaststaat. Uit rustig overleg vanuit de stilte kan een weg vooruit zichtbaar worden, die beter is dan die welke enige individuele deelnemer aan de samenkomst van tevoren had voorzien. Het is de taak van de Schrijver om het ‘gevoelen van de samenkomst’ te peilen en samen te vatten in de vorm van een ‘Minuut’ (schriftelijk vastgelegd besluit). Als Schrijver is men een dienaar van de samenkomst.
Door persoonlijke houding en het organiseren van de agenda zou de Schrijver die geest van aandachtig luisteren kunnen scheppen die ook kenmerkend is voor onze Stille Samenkomsten.
De geest waarin onze samenkomsten voor zaken gehouden wordt is er een van wederzijds respect en zorg voor elkaar en voor de zaken van gemeenschappelijk belang die aan de orde zijn.
De Samenkomst voor Zaken begint met een periode van stilte, terwijl er ook voldoen-
de momenten van stilte in acht genomen worden tussen gesproken bijdragen tijdens de samenkomst.
Alle besluiten worden genomen in een geest van eenheid. Wanneer die gevoelde eenheid niet bereikt kan worden en de besproken zaak geen urgentie heeft, dan kan deze uitgesteld worden tot een volgende bijeenkomst. Een enkele keer komt het voor dat een Vriend zich echt niet kan vinden in de door de groep gevoelde eenheid. Mocht dat gevoelen zeer zwaarwegend zijn dan kan die Vriend de groep vragen het besluit nog niet te nemen.
Er is echter ook de mogelijkheid dat die ene Vriend zich bereid verklaart het gevoelen van de vergadering te respecteren en het besluit niet in de weg te zullen staan.
Een Samenkomst voor Zaken vraagt evenals een Stille Samenkomst een zekere discipline van de deelnemers. Hierbij hoort onder meer het in acht nemen van stilte tussen de bijdragen, het vermogen om persoonlijke inzichten los te laten als blijkt dat zij niet sporen met de door de groep ervaren leiding en de gewoonte de Schrijver te ondersteunen door en vanuit de stilte. Alle besluiten van een Samenkomst voor Zaken worden vastgelegd in Minuten. In de loop der geschiedenis zijn dergelijke Minuten, die in Minutenboeken worden opgeschreven, documenten van grote historische waarde gebleken. Zij weerspiegelen de ontwikkeling van en binnen ons Genootschap.
Samenkomsten voor zaken zijn open voor leden van het Genootschap en ‘vrienden van de Vrienden’ (sympathisanten die langdurig en regelmatig onze bijeenkomsten bijwonen maar nog geen lid zijn). Echter, wanneer zaken aangaande lidmaatschap en gevoelige aangelegenheden aan de orde zijn, kan de groep besluiten dat deze bijeenkomsten slechts open zijn voor leden. Besluitvorming in deze samenkomsten is altijd de taak van de aanwezige leden omdat zij verantwoordelijkheid dragen voor de zaken, de activiteiten en het leven van ons Genootschap. De discipline van het lidmaatschap vraagt van Vrienden een actieve deelname aan de samenkomst voor de zaken. Zij vraagt ook van Vrienden die verhinderd waren, dat zij het besluit dat de groep bereikte, respecteren en steunen. Het besluit is immers een besluit voor de hele Maandvergadering of groep.
Gewoontegetrouw worden de Minuten aan het eind van de samenkomst waarin zij aangenomen zijn, getekend door de Schrijver. Tegenwoordig, bij het gebruik van laptop-computers en e-mail, bestaat er immers een risico dat Minuten naderhand nog gewijzigd worden of dat er geen Minuten ter ondertekening voorliggen. Het is echter een wezenlijk element in ons Quaker besluitvormingsproces dat de Minuten in de samenkomst die ze aangenomen heeft worden getekend. De betekenis hiervan is dat Minuten niet gewijzigd mogen worden als ze eenmaal getekend zijn, behalve dan waar het feitelijke fouten of kleine grammaticale puntjes betreft.
Als iets kenmerkend is voor de Quakers, is het de Quaker manier van besluitvorming. Niet de stille wijdingsbijeenkomst. Wereldwijd kent de meerderheid van de Quakers geprogrammeerde wijdingsbijeenkomsten. De essentie van Quaker besluitvorming is mijns inziens het gezamenlijk zoeken naar Goddelijke leiding. De Quaker Zaken-vergadering is niet om rationeel te discussiëren (de emoties die dat losmaakt niet uit het oog verliezend). De bedoeling is om die bijdragen de ruimte te geven die leiden tot een gezamenlijke religieuze ervaring, een gevoel van verbondenheid in een goddelijk project. Bijdragen die daar niet toe leiden kunnen gewoon genegeerd worden. Ze hoeven niet expliciet tegengesproken te worden. Door de houding van ‘samen zoeken’ voelt degene wiens bijdrage genegeerd wordt zich niet persoonlijk genegeerd.
Het gaat hooguit samen met discussie die bewust gericht is op besluitvorming waarin zoveel mogelijk gezichtspunten en argumenten tegen elkaar worden afgewogen, discussie waarin het persoonlijke belang bij bepaalde gezichtspunten en argumenten losgelaten wordt. Zo’n rationele discussie is echter niet voldoende voor goede Quaker besluitvorming; het overstijgt nog niet ons collectieve beoordelingsvermogen.
Wim Nusselder, 1992.
Zeer waarschijnlijk zijn Maandvergaderingen wel eens te voorzichtig geweest en hebben zo de uitvoering van belangrijk werk vertraagd. In verschillende geschriften van Vrienden vindt men echter uitspraken waaruit blijkt dat zij achteraf zagen hoezeer het de uitvoering van hun opdracht ten goede was gekomen dat ze extra tijd voor bezinning hadden gehad.
Mien Schreuder, 2001.
<– Vorige: 5.10 Dood begravenis en rouwbetoon
Volgende: 6.2 Samenkomst ter verheldering –>
George Fox begreep al van meet af aan dat een religieuze beweging een minimum aan structuur nodig heeft om haar inzichten en ervaring door te kunnen geven aan toekomstige generaties. Hij ontwikkelde een organisatiestructuur voor het Religieus Genootschap der Vrienden die vandaag de dag nog steeds bestaat. Ook werden binnen het Genootschap bijzondere vormen van overleg ontwikkeld, die in dit hoofdstuk beschreven worden.
<== 5.10 Dood, begrafenis en rouwbetoon
6.1 Samenkomst voor Zaken ==>
Bij het sterven raken de leefbaarheid en de sterfelijkheid van het leven elkaar Het is een onherroepelijke gebeurtenis die diep en aangrijpend is voor degenen die elkaar liefheb- ben en voor diegenen die elkaars naasten zijn Voor de stervende kan het naderend einde gepaard gaan met strijd, met onvrede, of met stille inkeer en het loslaten van wat een mensenleven heeft bepaald Het is de tijd van de bevrijding van de gebrokenheid van de wereld, maar ook van de schoonheid en alles wat ons lief is in onze wereld
De vragen van eindigheid en eeuwigheid kunnen in elkaar overvloeien in een ervaring van heelheid of ons deelgenoot maken van het mysterie dat de moeilijk te verwerken tegen- stelling tussen leven en dood voor ons inhoudt Het verdriet over het verlies van een ge- liefd persoon kan verzacht worden door woorden van begrip en ondersteuning Quakers weten ook in de stilte de weg te vinden waarop we met elkaar, in dankbaarheid voor het leven van de overledene, Gods aanwezigheid kunnen ervaren en ons richtend op het leven elkaar kunnen bemoedigen
Quakers kennen geen vastgesteld patroon voor het begeleiden van een begrafenis of crematie De laatste jaren ziet men in kerkelijke zowel als seculiere kring een tendens ontstaan de teraardebestelling of de crematieplechtigheid te voorzien van al of niet zelf ontworpen rituelen en ceremoniële attributen Wij leggen de Vrienden voor, getrouw aan ons getuigenis van soberheid, uiterlijk vertoon in ceremonie en ritueel te vermijden
Een begrafenis of crematie is een moment voor respectvolle aandacht voor het leven van de overledene, maar evenzeer voor aandacht voor het verdriet van de rouwenden en hun verlangen om getroost en gesteund de uitdaging van het leven aan te gaan
En in de stilte gaat mijn onuitgesproken kreet van protest verloren.
De werkelijkheid is anders – voor veel mensen is het leven maar al te vaak moeilijk en wreed. Ik ben oud en verminkt door bestralingen, de toekomst kan nog meer ziekte brengen, de the- rapie brengt bijverschijnselen met zich mee, ik treur om mijn verminkingen. De toekomstve
wachting waardig oud te worden lijkt een bespottelijke fantasie.
Waar ik behoefte aan heb – en wat ik soms ook ontvang, meestal in de kleine gespreksgroep voor mensen met kanker waar ik lid van ben – zijn woorden die me zeggen dat er iemand is met begrip voor mijn pijn en verdriet, die echt geluisterd heeft en met me meeleeft. En zelf heb ik zulke dingen ook tegen anderen kunnen zeggen.
Wat ons tot steun is geweest is het feit dat wij zelf de risico’s hebben aangedurfd, dat we zijn uitgekomen voor onze kwetsuren en die in vertrouwen met anderen hebben gedeeld en in het feit dat wij verstaan en begrepen zijn, dat men ons heeft gerespecteerd en een weerwoord voor ons heeft gevonden.
Angus Earnshaw, 1996
Ik geloof dat de moderne biologie ons veel meer heeft doen beseffen dan vroeger mogelijk was op een persoonlijke en emotionele basis dat leven en dood bij elkaar horen. Deze les is van grote religieuze betekenis. We zullen ons leven op een wijze dienen te leven die onze komende dood mede insluit. Grote voorbeelden in de loop der geschiedenis hebben dit altijd geweten en zijn niet in de goedkope verleiding gekomen dat het hele leven daarom vergeefs of het zoeken van plezier daarom gerechtvaardigd zijn. Integendeel, zij werden er door gestimuleerd hun creatieve gaven hen door God verleend tot het uiterste van hun kracht te benutten.
Rudolf Lemberg, 1979
In: This We Can Say – Australian Quaker Life, Faith and Thought, 4 34, 2004
De Schepper die mij op aarde zette, die mij pas na het passeren van de pensioenstreep op de schouder tikte om me te vertellen: ‘Ik zie je’; de Hij/Zij/Het die het leven uitdeelt en weer terugneemt; zou hij het leven als een ‘amusing commodity’ zien?
Wij zijn als vuurvlieg jes, wij gloeien kortstondig in de nacht en branden snel op. Is het zijn vreugde om ons met miljoenen te zien gloeien en meer niet? Al dat scheppingswerk om eeu- wenlang slechts lichtpuntjes te zien zweven tot de Eind Big Bang ons uitwist?
Ik kijk er niet naar uit om dood te gaan, maar ben nieuwsgierig naar het dood zijn, want ik kom ergens vandaan en denk dat ik daarheen zal terugkeren.
De eenwording van mijn druppel met de Stille Godoceaan.
Thea Droog, 2013
<== 5.9 Ethische vragen rond leven en dood
6. Organisatie ==>
