George Fox en consorten
George Fox en consorten
Geschiedenis
De quakers werden in 1649 door George Fox (1624 – 1691) gesticht. Quakers geloven dat er iets van God in ieder mens is, wat door ieder mens ervaren kan worden. Zij herkennen zich in de gedachte dat allen door dezelfde bron geïnspireerd kunnen worden. In de quakergemeenschap in Nederland, evenals elders in de wereld, bestaan verschillende affiniteiten waaronder een evangelische, vrijzinnig-christelijke en universalistische. Deze sluiten elkaar wederzijds niet uit. Deze verscheidenheid ervaren quakers als waardevol. Quakers proberen, vaak met anderen samen, mensen tot elkaar te brengen om verzoening, gerechtigheid en vrede te bevorderen. In de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk speelden zij een belangrijke rol bij de afschaffing van de slavernij.
De benaming quakers (d.i. ‘bevers’, van het werkwoord beven) ontstond in 1650, toen George Fox voor de rechter moest verschijnen voor een aanklacht wegens godslastering. Volgens Fox’ Journal noemde de rechter hen quakers naar aanleiding van zijn oproep te beven voor het woord van God, een verwijzing naar de Bijbel. De oorspronkelijk als spotnaam bedoelde benaming werd later als geuzennaam gehandhaafd. De benaming Society of Friends, die veel aanhangers prefereren, ontstond pas later.
De quakerlevensstijl werkte in eerste instantie provocerend, maar dwong later respect af, zodat de geuzennaam Quaker, een klank van betrouwbaarheid en degelijkheid kreeg. Dat is de reden waarom een bekende havermoutproducent het aantrekkelijk vond die naam te dragen, terwijl er geen Quakers betrokken zijn geweest bij het ontstaan van dit bedrijf.
Hoewel George fox zelf nooit een nieuwe kerk heeft willen stichten, wordt hij wel als de stichter van de quakerbeweging beschouwd…
Toen hij ongeveer 23 jaar oud was had hij een mystieke ervaring die een beslissende wending in zijn leven bracht. Daarna probeerde hij, als rondtrekkende prediker, mensen tot eenzelfde onmiddellijke, in de zin van onbemiddelde, geloofservaring te brengen….
George Fox begon zijn prediking in 1647 en werd in 1652 geïnspireerd door een visioen van ‘een groot volk om te verzamelen’(a great people to be gathered) op de berg Pendle Hill. Fox vond zijn eerste aanhangers bij de Zoekers (seekers) in Noord-West Engeland….
Fox predikte dus wel, maar zoals hij zelf zei ‘om mensen tot het doel en het resultaat van al dat gepreek te brengen’. Hij wilde zijn hoorders tot de Innerlijke Leraar brengen en hen daar laten…
Een van de mensen bij wie zijn boodschap aankwam was Margaret Fell (1614 – 1702), Fox’ latere vrouw. Margaret Fell heeft een belangrijke rol gespeeld bij de consolidatie van de beweging en wordt daarom ook wel de moeder van het quakerisme genoemd….
In het begin zijn de Quakers veel vervolgd. Er is sprake van 15.000 ‘martelaren’van wie verreweg de meesten gevangenisstraffen ondergingen. Ruim 450 Quakers stierven in gevangenschap.…
Zelf is Margaret ook verschillende keren gevangengenomen, de laatste keer bijna vier jaar lang. George Fox heeft in totaal zes jaar in gevangenschap doorgebracht.
De gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen werd door de quakers vanaf het begin af aan gerespecteerd, ook bij het spreken in de wijdingssamenkomst of meeting.
De quakerbeweging groeide explosief, ondanks zware vervolgingen. Aan het eind van Fox’ leven was ongeveer 1% van de Engelse bevolking Quaker.
De Quakergeschiedenis wordt doorgaans ingedeeld naar eeuw. De zeventiende eeuw was de roerige beginperiode. In de tweede helft van de zeventiende eeuw droegen de quakers hun boodschap niet alleen op de Britse eilanden uit, maar ook ver daarbuiten. De achttiende eeuw was de tijd van consolidatie en quiëtisme, maar ook van groeiende sociale bewogenheid. De negentiende eeuw was die van interne verdeeldheid als gevolg van modernisme en opwekking (revival) en de twintigste die van wereldwijde samenwerking, zending, maatschappelijke betrokkenheid, politieke en oecumenische belangstelling.
Quakers in Nederland.
De geschiedenis van de quakers in Nederland wordt ingedeeld in twe perioden. De eerste is vrijwel vanaf het begin van de beweging in 1663 tot het midden van de negentiende eeuw 1851. De tweede periode is begonnen in 1931 met de heroprichting van de nederlandse jaarvergadering tot nu.
Het pas heropgerichte Genootschap werd algauw geconfronteerd met oorlogsdreiging en daarmee samenhangende hulpvragen.
Voor hulpverlening na de watersnoodramp in 1953 werd een internationaal Quakerteam gevormd. In de jaren zestig en zeventig waren de Nederlandse Quakers actief betrokken bij een hulpproject in Algerije.
Ledental: in 1952 telde de jaarvergadering negentig leden, halverwege de jaren 1980 waren dat er ongeveer 150, waarna het ledental weer afnam. Na het jaar 2000 is het ledental weer onder de honderd gedaald.
